Sejarah Form 1 - bab ①①

SABAH

✎ Sabah 有一种叫 "saba" 的香蕉，Sabah 因此命名

✎ 16世纪前，sabah 没有 pemerintahan beraja, sultan atau organisasi yang boleh diiktiraf sebagai sebuah negeri。这情况导致sistem pemerintahan Sabah 分成3个：

(i)   Sistem politik kesukuan 

- di daerah pedalaman [住户有Kadazandusun, Murut dan Orang Sungei]

- 他们以 kelompok kecil 方式生活，因为bentuk muka bumi 的关系把他们和其他kumpulan 分开(banjaran, bukit..那些)

(ii)   Sistem politik Kesultanan

- di pesisiran pantaibarat dan timur Sabah yang ditadbir oleh Kesultanan Brunei dan Sulu

- 在17世纪本来是 Kesultanan Brunei 管 kawasan pantai dan persisiran Sabah，但是在1662-1674年发生 perebutan kuasa。Sultan Muyiddin 把 kawasan timur laut Sabah 交给 Kesultanan Sulu 因为在1704年帮忙打败敌人。所以造成Sabah 有两个苏丹。Brunei 和 Sulu

(iii)  Sistem Politik Ketua Bebas

Masyarat Sabah 的所在地：

1) Persisiran Pantai

✎ Melayu-Brunei >> Pantai Barat Papar, Kimanis dan Sipitang

✎ Bajau >> Pantai barat dan pantai timur [Kota Belud, Papar, Semporna dan Tuaran]

✎ Suluk >> Panati Timur [Semporna, Lahad Datu, Tawau dan Kudat

2) Lembah Pantai

✎ Kadazandusun >> Pantai barat dan pedalaman [Penampang, Tambunan, Ranau, Papar, Kudat]

3) Pedalaman

✎ Murut >> Tenom, Persiangan, Keningau dan Rundum

Kegiatan Sosiobudaya

(A) Pendidikan

Pendidikan Formal >> 只专注在 pendidikan agama Islam 如 al-Quran dan menulis jawi

Pendidikan Tidak Formal >> 由家人或masyarakat 教导生活技能如钓鱼，爬树等等

(B) Peraturan dan Adat Resam

✎ Undang-undang adat 的目的是 memelihara dan menjamin kesejahteraan hidup

✎ Amalan undang-undang adat seperti babas, sogit dan kepanasan dijalankan oleh ketua-ketua dat bagi mengeratkan hubungan masyarakat (给双方机会和解)

i) Babas >> 惩罚bergaduh的人

ii) kepanasan >> 惩罚 perbuatan subang (乱伦)

iii) Sogit >> merosakkan harta benda dan mencederakan seseorang

✎ 此外，Kadazandusun 人相信如果没遵守undang adat 会遭受到 malapetaka (灾难)如 wabak penyakit, bencana alam, serta kerosakan tanaman 。[谨记]

1) Adat Pertanian

Kadazandusun

✎ Monogit >> Memuja semangat padi

✎ Perta Menuai >> tarian Sumazau 表演。[selepas musim menuai]

2) Adat Perkahwinan

Bajau

✎ 婚期通常在 14 dan 15 hari bulan Hijrah 举行因为cahaya bulan terang，代表 pengantin akan dimurahkan rezeki。[谨记]

✎ Upacara perkahwinan biasanya dijalankan antara kaum kerabat dengan mengadakan acara maglamilami (beramai-ramai)，iaitu menjamu selera dan menyaksikan hiburan

3) Adat Kematian

Murut

✎ 当发生死亡事件，saudara-maranya 会 memukul tiang rumah。在还没有下葬前，尸体被清洁并穿上整洁衣服。

✎ Mayat dibakar dalam tembikar dan disimpan dalam rumah selama tujuh hari

(C) Agama dan Kepercayaan

✎ Kadazandusun

- mengamalkan kepercayaan animisme 

- 一小部分的人接受agama Islam

- 他们的神 Kinorohingan 住在别一个世界
- 去世的人的灵魂相信会前往Gunung Kinabalu。时辰一到，灵魂会去天堂或地狱
- upacara Magavau >> menghormati semangat padi
- Pesta Kaamatan >> tanda kesyukuran kepada Kinorohingan 因为赋予他们丰硕的稻米
- Pesta Kaamatan 是 pertandingan ratu cantik / Unduk Ngadau 。Ratu Cantik 代表已经牺牲成为稻米的 Huminodun
- Bomoh yang membuang kepanasan dipanggil Bobohizan

✎ Murut
- Mempercayai aninisme [相信万物皆有灵魂]
- Gunung Antulai / Gunung Aru(Gunung Hantu) 被认为是tempat suci (纯洁的地方)
- 他们相信 Aki Kopuno iaitu kuasa yang mencipta segala-galanya
- Bomoh yang  boleh berhubung dengan kuasa ghaib dipanggil Babalian

(D) Kesenian

Murut
- Tarian Magunatip atau Mengalang
- Magunatip >> 在 perayaan Hari Magavau 中跳这个舞蹈。[memuja semangat padi]
- Mengalang >> 在 upacara menyambut kedatangan tetamu tang datang dari jauh, berpindah rumah dan hari Monggotom (Hari Pesta Menuai Padi ) 中跳这个舞蹈

Kadazandusun
Tarian Sumazau >> 在pesta menuai, pertandingan ratu cantik 和 jamuan makanan 中跳这舞

✎ 他们用的乐器有：
(i) Kulintangan
(ii) Gabang
(iii) Tagunggak
(iv) Sompotan
✎ Rumah panjang diperbuat drp buluh, rotan dan daun rumbia
✎ 他们也制作手工艺品如乐器，编织，织布，还有武器等等

Kegiatan Ekonomi
✎ Pertanian Pindah (padi huma atau padi bukit)
- 在 kawasan pedalaman，并dijalankan secara berpindah-randah
- Petani 在2-3年后就搬去新的地方种植

✎ Pertanian Kekal (Padi sawah)
- Kadazandusun, Murut, Brunei dan Bajau 进行
- 在 lembah sungai，也种水果，蔬菜，木薯，椰子等等
- Kegiatan menternak binatang juga dijalankan

✎ Memungut Hasi Laut
- Bajau, Melayu-Brunei dan Suluk 进行
(i) Agar-agar       (ii) Ikan Trepang         (iii) mutiara
(iv) timun laut      (v) Karang laut

✎ Menangkap Ikan
- Bajau 进行 [使用 jaring dan kelong 抓鱼]

✎ Memungut Hasil Hutan
- Murut 进行

✎ Memungut Sarang Burung
- 出口至China, 并在 Gua Gomantong di Sandakan 进行
- 两种：
(i) Sarang Burung Putih 比较营养
(ii) Sarang Coklat

✎ Perdagangan
- Pasar Tamu >> 进行贸易的地方，每个种族会来交换东西

—————————————— NOTA   TAMAT ——————————————

帮忙点击广告，谢谢！